Koi Herpes Virus (KHV)
Eind jaren 90 was er sprake van een nieuwe, zeer destructieve ziekteverwekker onder koi en consumptiekarpers, die complete populaties vissen uitroeiden. Na onderzoek bleek een “nieuwe” variant uit de herpesfamilie verantwoordelijk. CyHV-3, zoals dit DNA-virus later als officiële naam kreeg werd als eerste geïsoleerd in Israël, een land waar zowel consumptiekarper als koi in grote aantallen worden gekweekt. Hiermee is niet gesteld dat het virus hier ook zijn oorsprong kent. Feit is dat KHV zich snel verspreide over de wereld en een economische catastrofe veroorzaakte in met name de consumptiekarperindustrie. Het grote gevaar van KHV is dat het gezonde populaties vissen kan infecteren, waardoor we dit als een primaire ziekteverwekker kunnen beschouwen. Secundaire ziekteverwekkers maken gebruik van verzwakking of slechte omstandigheden en kunnen dus grotendeels voorkomen worden door de vissen goed te verzorgen. Voor KHV geldt dat in veel mindere mate.
Het virus
KHV begint zich te vermenigvuldigen vanaf 18 graden Celsius, waarbij de optimale temperatuur voor het virus tussen de 21-24 graden Celsius blijkt te liggen. De incubatietijd in deze ideale range bedraagt (tenminste) vier dagen. In deze temperatuurrange vinden dan ook de meest uitbraken plaats, hoewel besmetting lang daarvoor kan hebben plaatsgevonden. Boven de 28 graden Celsius stagneert het vermeerderingsproces. De overdracht van het virus vindt plaats via het water.
Verschijnselen
Bij een uitbraak kunnen de koi last hebben van verslijmde kieuwen en kieuwnecrose (weefselverval van de kieuwen). Daarnaast kan sprake zijn van overmatige slijmproductie op de huid en huidwondjes. Ingevallen ogen en ongecoördineerd zwemmen kunnen daarop volgen. Aangezien KHV het afweergestel van de koi lam legt kunnen vele secundaire ziekteverwekkers hun kans grijpen en de zaak verergeren. Soms sterven de koi al voor zich uitwendige ziekteverschijnselen openbaren. Tachtig tot negentig procent sterfte is mogelijk als niet snel wordt ingegrepen.
Kieuwnecrose Uiterlijke verschijnselen
Diagnose
Een virus is niet zichtbaar met de gewone lichtmicroscoop. Een laboratorium zal de aanwezigheid van het virus moeten aantonen. Dit kan middels DNA-onderzoek (PCR). Hiervoor is wat kieuwweefsel of nierweefsel (dit laatste uiteraard van een gestorven vis) nodig. Door dit in te sturen volgt de diagnose tegenwoordig snel. Ok een test op antilichamen (ELISA) is mogelijk op basis van bloed of slijmhuid.
PCR Machine Elisa Kit
Maatregelen
Bij een uitbraak of een sterk vermoeden daarvan is het zaak de temperatuur van het water zo snel mogelijk te verhogen naar 30-32 graden Celsius. Dit stopt het vermeerderingsproces van het virus en geeft de vis meer tijd om weerstand op te bouwen. Belucht goed, warm water kan minder zuurstof bevatten dan koud water. Houd dit drie weken vol en laat daarna de temperatuur langzaam zakken naar 23 graden. Herhaal deze procedure na één à twee weken nog een keer.
Dragerschap
Overlevers van KHV blijven mogelijk drager van het virus. Verkoop deze vissen niet en geef ze niet weg. Laat ze ook nooit los in de vrije natuur!
Preventie
Om de kans op een KHV uitbraak in de vijver te minimaliseren is het verstandig om de quarantaine procedure volgen, wanneer u nieuwe vissen in de vijver wilt introduceren.
Tot slot
Er zijn vele hobbyisten die met een KHV uitbraak te maken hebben gehad. Sommige kiezen om overlevers te ruimen, de vijver geheel te ontsmetten en opnieuw te beginnen. Anderen gaan door met de overlevers en velen daarvan hebben daarna weer succesvol nieuwe vissen in de vijver kunnen introduceren (wacht daar wel minstens een jaar mee). De keuze is aan u.
Joop van Tol
