Costia
Parasieten: Costia
Costia is een relatief kleine parasiet, die zich mede daardoor snel kan delen (voortplanting gaat door middel van celdeling) en zich daardoor explosief kan vermeerderen. Het kan binnen korte tijd een ware plaag vormen. Het is een zeer gevaarlijke protozoa die tot massale sterfte onder de koi kan leiden.
Omschrijving
Ichtyobodo necatrix en Ichtyobodo pyriformis zoals de officiële Latijnse namen van de twee belangrijkste ondersoorten formeel luiden, zijn beter bekend onder de naam Costia en vallen onder de groep van protozoa (ééncellige, dierlijke organismen). Protozoa komen voor als Celiaten, Flaggelaten en Sporoza. Costia is een flaggelaat. Flaggelaten zijn niervormige ééncellige diertjes met zweepdaden (flagellen) voor voortbeweging, vasthechting en voedselinname. Costia heeft vier flagellen, twee lange voor voortbeweging en later vasthechting aan de gastheer (koi) en twee korte voor voedselinname.
Kenmerken
Costia is een zogenaamde ectoparasiet, hetgeen betekent dat het aan de buitenkant van de vis zijn vernietigende werk doet. De parasiet kent twee stadia. In het vrijzwemmende stadium is de parasiet op zoek naar een geschikte plaats om zich te vestigen. In het vastgehechte stadium doet het zijn destructieve werk en leeft van de huid/kieuwen van de gastheer. Costia parasiteert voornamelijk op huid en kieuwen van de gastheer (koi). Als verdedigingsmechanisme zal deze gastheer extra slijm gaan produceren om een barrière op te werpen in een poging te voorkomen dat deze parasiet de huid kan bereiken. De koi kan hierdoor een wat witte waas op het lijf krijgen, als gevolg van deze extra slijmaanmaak, die vooral goed te zien in op de donkere delen van de vis. De vis kan in een later stadium apathisch gedrag gaan vertonen. Lusteloze vissen gaan vaak op de bodem liggen met de borstvinnen geknepen tegen het lichaam. Ook kunnen ze scheef in het water gaan hangen, meestal met de kop naar beneden (“kopstaan”). Wonden en rafelige vinnen kunnen ontstaan en wanneer de kieuwen flink zijn geïnfecteerd zal de vis ook een versnelde ademhaling vertonen en gaan “luchthappen”.
zijkant Voorkant
Diagnose
Het grote gevaar van Costia is dat het zo klein is en daardoor vaak over het hoofd wordt gezien bij een microscopisch onderzoek. Ter vergelijking, Costia is gemiddeld wel tien keer kleiner dan Witte Stip (ook een protozoa). Het is daarom belangrijk om je niet te laten afleiden door grotere parasieten die je tijdens het onderzoek kan tegenkomen, waardoor er een onvolledige diagnose kan ontstaan. Zorg dat je preparaat (een afstrijkje van de slijmhuid van de koi op een objectglaasje voor onderzoek onder de microscoop) niet te dik is. Gebruik niet te veel slijm, omdat Costia met slijmhuid als achtergrond, onder de microscoop nauwelijks opvalt. Door weinig slijm te gebruiken en een paar druppels water aan je preparaat toe te voegen onstaan “vrije” gedeeltes onder het afdekglaasje, waar de Costia vrij kan bewegen en dus meer opvalt. Gebruik een vergroting van 200x en zoek vooral langs de randen van de slijmhuid in het vrije gedeelte dat uit water bestaat. Costia is herkenbaar aan zijn typische zwembeweging, waarbij de protozoa tijdens de voortbeweging continu om de eigen as draait (meestal tegen de stroming in). Costia is dan ook alleen herkenbaar in het vrijzwemmende stadium, in het vastgehechte stadium gaat hij op in de achtergrond.
Behandeling
Wanneer de diagnose Costia is gesteld dient eerst de oorzaak te worden gevonden en opgelost (stress, slechte waterkwaliteit enzovoort). Wanneer je de oorzaak niet oplost heb je kans dat het probleem terugkeert of een andere parasiet zijn kans schoon ziet. Vaak wordt voor de bestrijding Formaline gebruikt (al dan niet in een zogenaamde FMC-mix met andere middelen). Volg de instructies op de gebruiksaanwijzing nauwgezet op en consulteer een dierenarts of expert in geval van twijfel. U werkt met giftige, schadelijke middelen dus zorg ook voor persoonlijke bescherming (latex handschoenen, luchtwegbescherming en eventueel een veiligheidsbril). Met een controle-afstrijkje, na afloop van de kuur kunt u vaststellen of de behandeling succesvol is geweest.
Joop van Tol
